Badanie krwi jest jednym z najczęstszych badań dodatkowych wykonywanych u psów i kotów. Składa się z dwóch części - morfologii i biochemii. Morfologia informuje nas o liczbie krwinek czerwonych, liczbie krwinek białych oraz liczbie płytek krwi. Mówi także m.in. o procentowym stosunku jaki w całości krwi stanowią krwinki czerwone (hematokryt) i stężeniu hemoglobiny w krwinkach czerwonych. W badaniu morfologicznym mamy też tzw. obraz krwinek - czy są prawidłowej wielkości, kształtu.Idealnie byłoby wykonywać okresowe, kontrolne badanie krwi naszego psa czy kota raz do roku, a na pewno nie rzadziej niż raz na dwa lata.
Badania te powinno wykonywać się u zwierzęcia na czczo.
W badaniu hematologicznym wykonuje się:
- morfologię – badanie obrazu krwi, oznacza się w nim takie parametry jak: hematokryt, leukocyty (białe krwinki), erytrocyty (czerwone krwinki) i hemoglobinę
- OB – odczyn Biernackiego
- leukogram – tzw. rozmaz krwi, badanie obrazu białych krwinek, określa się w nim ilość limfocytów, granulocytów obojętnochłonnych, kwasochłonnych i zasadochłonnych oraz monocytów
- badanie ilości płytek krwi
- koagulogram- badanie dotyczące krzepnięcia krwi
Prawidłowe wartości referencyjne badania krwi psów
Należy zwrócić uwagę na jednostki, w jakich podane są poszczególne wartości. Mogą one różnić się w zależności od danego laboratorium i być podawane w jednostkach układu SI lub w jednostkach tradycyjnych.
Prawidłowe wartości parametrów krwi są też inne u psów dorosłych i młodych.
I. BADANIE HEMATOLOGICZNE
Wartości referencyjne wskaźników hematologicznych u dorosłych psów:
Wartości referencyjne wskaźników hematologicznych u młodych psów:
Czerwone krwinki (RBC) - Odpowiedzialne za przenoszenie tlenu i dwutlenku węgla. Duża ilość czerwonych krwinek może wskazywać na odwodnienie organizmu jak i również rozwój rzadkich chorób, które powodują nadmierne ich wytwarzanie w szpiku kostnym. Niedobór czerwonych krwinek świadczy o krwotoku, obecności pasożytów, chorobach szpiku kostnego, niedoborze witaminy B-12, niedoborze kwasu foliowego bądź miedzi, a także chorobie immunologicznej.
Hematokryt (HCT) lub hematokryt (PCV)- dostarcza informacji o ilości czerwonych krwinek obecnych we krwi. Daje podobne informacje, co wskaźnik czerwonych krwinek, ale jego wartość jest wyrażona w procentach.
Hemoglobina (Hb) - niezbędny nośnik tlenu w krwi. Obniżony poziom hemoglobiny wskazuje na obecność krwawienia, niedokrwistość, niedobór żelaza.
MCV - jest to średnia wielkość krwinek czerwonych. Wysokie MCV zwykle wskazuje braki pewnych witaminy. Niskie MCV wskazuje na niedobory żelaza.
MCH- jest to średnia masa hemoglobiny w każdej czerwonej krwince. Wysokie MCH wskazuje na słabo natlenioną krew. Niskie MCH może oznaczać niedobór żelaza.
MCHC - jest to średni odsetek hemoglobiny w poszczególnych krwinkach. Wysokie MCHC wskazuje, że istnieje zbyt wiele hemoglobiny w czerwonych krwinkach, co skutkuje wysokim poziomem żelaza. Nadmiar żelaza jest tak samo szkodliwy dla organizmu jak jego niedobór. Niskie MCHC wskazuje na niedokrwistość.
Retykulocyty - Niedojrzałe krwinki czerwone. Zmniejszona liczba retykulocytów jest zwykle związana z niedokrwistością. Zwiększona liczba wiąże się z przewlekłym krwawieniem lub niedokrwistością hemolityczną.
Płytki krwi (PLT) - odgrywają ważną rolę w krzepliwości krwi. Spadek liczby płytek powoduje przede wszystkim niedokrwistość autoimmunologiczną, toczeń systemowy, krwawienie ciężkie lub wykrzepianie wewnątrznaczyniowe. Większa liczba może wskazywać nawet na rozwój nowotworu.
Krwinki białe (WBC) - podwyższona liczba białych krwinek wskazuje ne infekcję, stan zapalny i niektóre formy raka lub białaczkę. Niski poziom białych krwinek może wskazywać na infekcje wirusowe, nieprawidłowości szpiku, infekcje lub posocznicę (zakażenie krwi). W tej sytuacji białe krwinki są skoncentrowane w obszarze infekcji i nie krążą we krwi.
Segmentowe Neutrofile (segs) - Są to podstawowe białe krwinki odpowiedzialne za zwalczanie infekcji. Wysoki poziom neutrofili wskazuje infekcję. Niski poziom może wskazywać na sepsę.
Limfocyty (l / m) - gładkie, okrągłe białe krwinki są odpowiedzialne za zwalczanie infekcji, a także za wytwarzanie przeciwciał, które chronią organizm przed przyszłymi atakami. Wysoki poziom limfocytów może wskazywać na zakażenie, chorobę wirusową lub niektóre nowotwory, takie jak mięsak limfatyczny. Niski poziom wskazuje zazwyczaj na infekcje wirusowe dotyczące szpiku kostnego lub posocznicy.
Eosynofile (EOS) – Wysoki poziom eozynofili wskazuje na alergię lub obecność pasożyta.
Wapń (Ca) - Obniżony poziom wapnia świadczyć może o ostrym uszkodzeniu trzustki. Podwyższony poziom może wskazywać na rozwój pewnych typów nowotworów, przytarczycy lub choroby nerek.
Fosfor (PHOS) - Obniżony poziom mówi o nadczynności przytarczycy, nowotworach, niedożywieniu oraz zaburzeniu wchłaniania.
Elektrolity (sód, potas, chlorki) – prawidłowy bilans tych substancji chemicznych jest niezbędny dla utrzymania zdrowia. Nieprawidłowe poziomy mogą zagrażać życiu.
Cholesterol (Chol) - Obniżony poziom występuje przy nadczynności tarczycy. Podwyższony poziom cholesterolu jest widoczny w różnych schorzeniach: niedoczynności tarczycy, chorobach wątroby, nerek, układu krążenia i cukrzycy.
Fosfatazy alkaliczne (ALKP) - enzymy produkowane w drogach żółciowych (wątroba). Wysoki poziom wskazuje na chorobę kości, choroby wątroby lub zablokowanie przepływu żółci.
Bilirubina całkowita (TBIL) - składnik żółci. Bilirubina jest wydzielana przez wątrobę w przewodzie pokarmowym. Wysoki poziom może prowadzić do żółtaczki i wskazywać na zniszczenia wątroby i dróg żółciowych.
Białko całkowite (TP) – Zwiększony poziom mówi o odwodnieniu i raku szpiku kostnego. Spadki wskazują niedożywienie, złe trawienie, choroby wątroby lub nerek, krwawienie lub oparzenia.
Globulina (GLOB) - Obniżony poziom: obecność wirusów lub zagrożenie chorobami zakaźnymi. Podwyższony poziom może wskazywać na raka, odwodnienie, alergie, choroby wątroby, choroby serca, zapalenie stawów i cukrzycę.
Albumina (ALB) - produkowana przez wątrobę; obniżony poziom tego białka może wskazywać na przewlekłe choroby wątroby lub nerek lub infekcje pasożytnicze. Wysoki poziom wskazuje na odwodnienie i utratę białka.
Azot mocznikowy (BUN) - BUN jest produkowany w wątrobie i wydalany przez nerki. Obniżony poziom obserwuje się u zwierząt, które przeszły na dietę niskobiałkową.
Kreatynina (CREA) - Kreatynina jest produktem ubocznym metabolizmu mięśni i jest wydalana przez nerki. Podwyższony poziom może wskazywać na chorobę nerek lub niedrożność dróg moczowych, chorobę mięśni, stawów, nadczynność tarczycy i cukrzycę. Zwiększone stężenie kreatyniny i zwiększenie BUN z podwyższonym fosforem wskazują na przewlekłą chorobę nerek.
Glukoza we krwi (GLU) - Wysoki poziom może świadczyć o cukrzycy. Niski poziom może wskazywać na chorobę wątroby, nowotwory czy zaburzenia rozwoju trzustki.
Amylaza – produkowana przez trzustkę. Podwyższone stężenie we krwi może wskazywać na schorzenia trzustki bądź nerek.
1.krwinki czerwone (erytrocyty, E, Ery, RBC)
5,5 – 10,0 [T/l]
Zwiększenie liczby krwinek czerwonych:
-odwodnienie (wymioty, biegunka)
-długotrwałe niedotlenienie
-niektóre choroby nowotworowe
-torbielowatość nerek
-wodonercze
-leczenie sterydami
-niewydolność serca i płuc
Zmniejszenie liczby krwinek czerwonych:
-różne rodzaje niedokrwistości (krwotoki i inne)
-przewodnienie
-późny okres ciąży
-pasożyty krwi
-choroby nerek
-zaburzenia endokrynologiczne
2. Hemoglobina (Hb, HGB)
7,45-11,17 mmol/l
Zwiększenie stężenia hemoglobiny:
-nadkrwistości (fizjologiczne w warunkach wysokogórskich)
-odwodnienie
Zmniejszenie stężenia hemoglobiny:
-niedokrwistości
-przewodnienie
Zmiany w stężeniu hemoglobiny należy oceniać łącznie ze zmianami krwinek czerwonych.
3. Hematokryt (Ht, Hct, volfr, PCV)- określa, ile jest elementów komórkowych w krwi pełnej.
0,37-0,55 [l/l]
Wzrost hematokrytu:
-nadkrwistości
-odwodnienie
-zmniejszenie objętości osocza (np. po rozległych oparzeniach)
Zmniejszenie hematokrytu:
-ciąża
-nerczyce
-niedokrwistości
-przewodnienie
Niektóre rasy psów, np. charty, charakteryzuje wyższy hematokryt (0,48-0-58)
4. Średnia objętość krwinki czerwonej (MCV)
60-77 [fl]
Podwyższenie:
-niedobór witaminy B12, kobaltu, kwasu foliowego (niedokrwistości makrocytowe)
-marskość wątroby
-noworodki
Obniżenie:
-niedobór żelaza (niedokrwistości mikrocytowe)
-choroby przewlekłe
Wskaźnik ten można wyliczyć z wartości hematokrytu i liczby krwinek czerwonych (Ht/Ery).
Makrocytoza występuje u pudli, a mikrocytoza jest cechą charakterystyczną dla ras: akita, shar-pei i chow-chow.
5. Średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej (MCH)
19-24 [pg]
Podwyższenie:
-hemoliza wewnątrznaczyniowa
-błędy laboratoryjne
Obniżenie:
-niedokrwistość mikrocytowa z niedoboru żelaza
-niektóre choroby nowotworowe
Również ten wskaźnik można wyliczyć ze wzoru: Hb/Ery
Ze względu na często występujące wyniki fałszywie podwyższone odchodzi się od uwzględniania tego wskaźnika przy rozpoznawaniu schorzeń układu czerwonokrwinkowego.
6. Opad krwinek (odczyn opadania krwinek czerwonych, odczyn Biernackiego, OB., ESR)
1-6 mm w 60 minut lub 6-8 mm w 2 godziny.
Przyspieszenie:
-ostre procesy zapalne, zwłaszcza o charakterze ropnym
-niedokrwistości
-procesy nowotworowe
-w rekonwalescencji po chorobach zakaźnych
-leki: morfina, dekstran, witamina A
-ciąża
-dieta wysokobiałkowa
-przemęczenie
Zwolnienie opadu:
-stany powodujące odwodnienie, prowadzące do zagęszczenia krwi
7. Krwinki białe (leukocyty, L, Leu, WBC)
Dorosłe: 6,0-16,5 G/l (najczęściej 9-10 G/l)
Noworodki: 16,5 G/l
Oseski: 10,5 G/l
2-3 miesięczne: 17,9 G/l
Półroczne: 10 G/l
Zwiększenie liczby krwinek białych (leukocytoza):
-stany zapalne bakteryjne
-uszkodzenie tkanek
-niektóre infekcje wirusowe, np. wścieklizna
-stres (nawet do 40 g/l)
-wysiłek
-po nakarmieniu
-choroby nowotworowe
-białaczki
-niedokrwistości
-mocznica, cukrzyca
-ostatni okres ciąży i okres poporodowy
Zmniejszenie liczby krwinek białych (leukopenia):
-schorzenia narządów krwiotwórczych
-choroby zakaźne
-wyniszczenie, okres rekonwalescencji
-wstrząs anafilaktyczny
-zatrucia lekami (np. antybiotykami, środkami przeciwbólowymi)
-zatrucia związkami chemicznymi (DDT, związki rtęci i ołowiu)
Uwaga: zarówno leukocytoza jak i leukopenia powinny być zawsze analizowane razem ze zmianami ilościowymi poszczególnych rodzajów krwinek białych.
8. Leukogram- czyli rozmaz krwi i procentowe oznaczenie ilości poszczególnych krwinek białych.
Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile):
1. pałeczkowate 0-3 %
2. segmentowane 60-77 %
Zwiększenie liczby (neutrofilia):
-noworodki
-okres okołoporodowy
-ostre i przewlekłe stany zapalne
-stres
-zatrucia niektórymi lekami i związkami ołowiu
-niektóre choroby nowotworowe
-leczenie sterydami
Zmniejszenie liczby (neutropenia):
-zakażenia wirusowe, grzybicze, pierwotniakowe
Granulocyty kwasochłonne (eozynofile):
2-10 %
Zwiększenie liczby eozynofili (eozynofilia):
-choroby pasożytnicze
-nowotwory błon śluzowych, jajników, kości
-eozynofilowe zapalenie mięśni, jelit lub płuc
-okres zdrowienia po zakażeniach
-u niektórych suk po rui
Zmniejszenie liczby eozynofili (eozynopenia):
-stres
-leczenie sterydami
Granulocyty zasadochłonne (bazofile)
0-1%
Zwiększenie liczby bazofili (bazofilia):
-przewlekłe niedokrwistości hemolityczne
-stany wyczerpania i głodu
Limfocyty
12-30 %
Zmniejszenie liczby limfocytów (limfopenia):
-zaawansowana choroba nowotworowa
-niewydolność nerek i krążenia
-zapalenie wątroby
-nosówka
Monocyty
3-10 %
Zwiększenie liczby monocytów (monocytoza):
-choroby zakaźne
-schorzenia pasożytnicze krwi
-białaczka monocytarna
9. Krwinki płytkowe (płytki krwi, trombocyty, PLT)
200-580 G/l
Zwiększenie liczby płytek krwi (trombocytoza- nadpłytkowość):
-choroby nowotworowe
-schorzenia na tle przemiany materii
-po krwotokach i w stanie niedoboru żelaza
Zmniejszenie liczby płytek krwi (trombocytopenia- małopłytkowość):
-zakażenia wirusowe, w których dochodzi do uszkodzenia naczyń (np. Rubarth)
-uszkodzenia szpiku kostnego
-po leczeniu niektórymi lekami
-w chorobach autoagresywnych
II. BADANIE BIOCHEMICZNE
Badanie biochemiczne dzieli się na profile, w zależności od tego, który narząd musimy zbadać dokładniej:
· Profil nerkowy- mocznik, kreatynina, sód i potas
· Profil wątrobowy- ALT, AP, AST, bilirubina, GGT, albuminy, kwasy żółciowe
· Profil trzustkowy- amylaza, lipaza, trypsyna, glukoza
· Profil kostny- białko, albuminy, wapń, fosfor, AP
· Profil sercowy- AST, ALT, CPK, LDH
· Profil lipidowy- cholesterol, triacyloglicerole, HDL-cholesterol
· Profil tarczycowy- T3, T4
· Profil geriatryczny- albuminy, mocznik, ALT, glukoza, kreatynina, wapń, AP, T4
Zebrany materiał jest poglądowy. Zawsze należy skontaktować się z lekarzem weterynarii.
