Prawidłowe parametry życiowe psa

Temperatura

Prawidłowa temperatura ciała zdrowego, dorosłego psa w stanie spoczynku waha się pomiędzy 37,5°C a 39°C.
Istnieje dość duża zależność pomiędzy wiekiem, wielkością ciała i wagą psów a temperaturą: psy ras dużych z reguły mają temperaturę niższą niż psy ras małych.

Z kolei u szczeniąt ciepłota ciała może być fizjologicznie nawet o 0,5 stopnia wyższa niż u psów dorosłych.

Także u większości psów ras bezwłosych charakterystyczna jest podwyższona temperatura ciała (np. nagi pies peruwiański zwykle ma ok. 39°C).

Psy otyłe z kolei mają z reguły nieco niższą temperaturę niż psy szczupłe.

Prawidłowe wartości temperatur u psów:

Podwyższona ciepłota ciała jest oznaką, że w organizmie dzieje się coś, z czym właśnie próbuje sobie on poradzić.

Czasem po intensywnej zabawie, wysiłku fizycznym lub mocnej ekscytacji temperatura ciała wzrasta, by po chwili powrócić do normy.

Jednak w razie utrzymywania się stanu podgorączkowego należy zasięgnąć opinii lekarza weterynarii, zastosować się do jego zaleceń, a ciepłotę ciała monitorować minimum jeden raz dziennie do momentu, gdy osiągnie ona wartości referencyjne.

Temperatura 39,3 -39,4°C – gorączka. W przypadku stwierdzenia wysokiej temperatury należy skontaktować się z lekarzem weterynarii, najlepiej jeszcze w tym samym dniu.
Temperatura 39,3 – 39,4°C – niska gorączka.
Temperatura 39,5 – 40°C – średnia gorączka.
Temperatura 40,5 – 41°C – wysoka gorączka.
Temperatura wyższa niż 41°C to sytuacja krytyczna – wymaga natychmiastowej wizyty w lecznicy weterynaryjnej oraz podjęcia działań zmierzających do jej zbicia.
Temperatura 41,7°C – to już stan agonalny. Tak wysoka ciepłota wewnętrzna ciała prowadzi do nieodwracalnych zmian w organizmie, a w konsekwencji do śmierci zwierzęcia.
Temperatura 37- 35°C i mniej – stan wychłodzenia organizmu określany mianem hipotermii. Nie zawsze jest objawem choroby – bywa, że pies przebywa w środowisku o niskiej temperaturze otoczenia (np. przy wietrznej, zimowej pogodzie, której dodatkowo towarzyszą opady śniegu). Jednak często jest pierwszym objawem poważnych zaburzeń, dlatego też przy stwierdzeniu niższej niż normalna ciepłoty ciała zawsze należy skonsultować to z lekarzem weterynarii.
Temperatura 32,3 – 37,2°C – łagodna hipotermia.
Temperatura 32,2 – 27,8°C – umiarkowana hipotermia.
Temperatura niższa niż 27,8°C – ciężka hipotermia.

Kolor skóry i dziąseł psa
Parametr bardzo łatwy do oceny, a jednocześnie kluczowy przy monitorowaniu ważnych funkcji życiowych zwierzęcia.

Nigdy nie należy z niego rezygnować, bo – o ile w sytuacjach krytycznych można darować sobie pomiar temperatury i ocenić ją subiektywnie przez przyłożenie zewnętrznej powierzchni dłoni do ciała psa – o tyle każda nagła zmiana barwy błon śluzowych może wymagać od właściciela natychmiastowej reakcji, zanim jeszcze dotrze on z poszkodowanym do lekarza.

Barwę skóry należy oceniać w miejscach, gdzie futro jest najmniej obfite:

pachy,
pachwiny,
brzuch.

Prawidłowa skóra jest jasna lub pigmentowana (zależnie od rasy psa).Czasem ocena barwy skóry jest u psów utrudniona, dlatego najlepiej jest ocenić kolor błon śluzowych.

Delikatnie unieś wargę zwierzęcia i oceń kolor dziąseł.W prawidłowych warunkach powinien on być różowy, a jakiekolwiek odstępstwa od tej zasady powinny być skonsultowane z lekarzem weterynarii.Wiele psów ma pigmentowane dziąsła (brązowe lub czarne), dlatego- jeśli nie uda Ci się znaleźć nawet małej, różowej plamki na dziąsłach czy przyśrodkowej powierzchni warg, spróbuj delikatnie ucisnąć kciukiem miejsce tuż przy przyśrodkowym kącie oka psa.Powinien uwidocznić się wtedy niewielki fragment spojówki (lekarze weterynarii oceniają w ten sposób barwę błon śluzowych).Jeśli jest to trudne do wykonania, spróbuj obejrzeć śluzówkę przedsionka pochwy (delikatnie rozchyl wargi sromowe suczki) lub napletka (możesz delikatnie „wywinąć” końcówkę worka napletkowego psa).Przy ocenie śluzówek warto od razu zwrócić uwagę na ich wilgotność.

Rozróżnienie, czy śluzówki prezentują prawidłową czy nieprawidłową barwę i wilgotność pozwoli Ci ocenić, czy Twój pies potrzebuje pomocy weterynaryjnej:

Blade, białe, szare lub porcelanowe błony śluzowe mogą być sygnałem niedokrwistości lub wstrząsu. Zwykle są jednym z pierwszych objawów hipotermii, podtopienia, połknięcia ciała obcego, ukąszenia przez osy lub pszczoły, wzdęcia, zatrucia dymem i wielu innych poważnych stanów chorobowych, dlatego przy ich stwierdzeniu nie zwlekaj z wizytą u lekarza weterynarii.
Niebieskie lub sine błony śluzowe – dość typowy objaw problemów oddechowych, które występują np. w wyniku zatrucia dymem, przyduszenia, podtopienia, ataku astmy (rzadko u psów), hipotermii, a nawet zatrzymania akcji serca. W takiej sytuacji konieczna jest natychmiastowa wizyta u lekarza. Pamiętać jednak należy, że u niektórych ras psów (np. chow-chow) typowe jest niebieskie zabarwienie języka i dziąseł i nie jest to u nich objaw chorobowy.
Wiśniowe lub jasnoczerwone błony śluzowe zdarzają się przy zatruciu tlenkiem węgla lub w przebiegu udaru cieplnego. Jasnoczerwony język może wskazywać na przegrzanie, połknięcie ciała obcego lub zadławienie. Konieczna jest wizyta u lekarza weterynarii.
Żółte blony śluzowe, dziąsła (często również skóra) – wskazują na ewidentne problemy z wątrobą i żółtaczkę. Należy jak najszybciej przebadać psa.
„Brudne” lub brązowe błony śluzowe mogą być oznaką posocznicy.
Lepkość błon śluzowych może być wynikiem odwodnienia, oparzenia, połknięcia ciała obcego, wstrząsu, zapaści, zatrucia dymem i wielu innych. Nie należy tego lekceważyć i czym prędzej skonsultować ten objaw z weterynarzem.
Nadmierne wydzielanie śliny i bardzo wilgotna błona śluzowa jamy ustnej mogą być efektem podrażnienia śluzówki jamy ustnej, zatrucia lub nawet skrętu żołądka.
Z kolei suche błony śluzowe są objawem odwodnienia.

Czas wypełniania naczyń włosowatych

Badając błony śluzowe należy również ocenić czas kapilarny.Jest to czas, w którym włosowate naczynia krwionośne obecne w śluzówce ponownie wypełniają się krwią po wcześniejszym uciśnięciu palcem miejsca na dziąśle.
Jak ocenić czas kapilarny (crt) u psa?

Odwiń wargę psa podobnie, jak robiłeś to przy ocenie barwy błony śluzowej.
Wyszukaj różowe, niepigmentowane miejsce i uciśnij je delikatnie, ale stanowczo, tak by po odsunięciu palca pozostał białawy ślad. Powoduje to chwilowe wyciśnięcie krwi z naczyń kapilarnych i zatrzymanie jej przepływu w tym miejscu.
Policz czas od momentu zdjęcia ucisku z dziąsła do chwili, w której jego koloryt wyrówna się z resztą błony śluzowej. Jest to właśnie ten czas, w której naczynia krwionośne ponownie wypełnią się krwią.

Prawidłowo czas włośniczkowy powinien wynosić 1-2 sekundy (wg niektórych autorów 1-1, 5 sekundy).

Gdy czas kapilarny określasz na około 2-3 sekundy – Twój pies może być w nie najlepszym stanie. Możliwe jest odwodnienie, choroba serca, silny ból, hipotermia, niedotlenienie albo wstrząs. Zalecany jest kontakt z lekarzem.
Gdy czas kapilarny wynosi więcej niż 3 sekundy zwiastuje to poważne problemy i natychmiast musisz się udać do lecznicy! Twój pies może być odwodniony i/lub w szoku.
Gdy czas kapilarny jest krótszy niż 1 sekunda jest to sytuacja krytyczna. Musisz jak najszybciej zawieźć zwierzę do lekarza, ponieważ może przechodzić udar cieplny, posocznicę lub być w fazie wstrząsu.

Test na odwodnienie

Odwodnienie to patologiczny stan, w przebiegu którego stan wody w organizmie spada poniżej poziomu zapewniającego mu prawidłowe funkcjonowanie.Sytuacja taka zagraża życiu Twojego psa i musisz jak najszybciej pokazać go lekarzowi.Spośród wielu przyczyn odwodnienia wymienić należy:

biegunki,
wymioty,
długotrwałą gorączkę,
niewystarczający pobór wody (zwłaszcza w okresach zwiększonego na nią zapotrzebowania, np. podczas upałów czy długotrwałych treningów),
podczas leczenia niewydolności serca lekami diuretycznymi.Pierwszym symptomem odwodnienia jest utrata elastyczności skóry i to właśnie jest cecha, którą się ocenia podczas sprawdzania stopnia odwodnienia.

Jak sprawdzić czy pies jest odwodniony?

Chwyć za fałd skóry psa, znajdujący się tuż za głową, u podstawy szyi. Jest to miejsce, w którym skóra zwykle jest najluźniejsza.
Odciągnij nieznacznie skórę, lekko ją napinając.
Puść fałd i oceń, w jakim czasie skóra wraca na swoje miejsce.

W prawidłowych warunkach, jeśli Twój pies jest odpowiednio nawodniony – skóra po naciągnięciu natychmiast wraca na swoje miejsce.Im dłuższy czas jest potrzebny na skorygowanie fałdu skóry, tym silniejszy jest stopień odwodnienia Twojego czworonoga.

Jeśli skóra po odciągnięciu nie drgnęła i nadal pozostaje w nietypowej pozycji – musisz koniecznie zabrać psa do lekarza.
Liczba uderzeń serca na minutę

Ważne jest, byś nauczył się prawidłowo mierzyć liczbę uderzeń serca swojego pupila, ponieważ w sytuacjach krytycznych może zależeć od tego jego życie.

Dlatego poświęć proszę trochę czasu na opanowanie tej umiejętności.

Jak zmierzyć liczbę uderzeń serca u psa?

Ułóż psa w wygodnej dla niego pozycji. Badanie możesz przeprowadzić również na zwierzęciu stojącym.
Przyłóż dłoń do jego klatki piersiowej z lewej strony, tuż za zgięciem lewej przedniej łapy.
Gdy wyczujesz rytmiczne uderzenia serca, policz je w ciągu 15 sekund.
Otrzymany wynik pomnóż przez 4. Jest to liczba uderzeń serca na minutę.
Żeby mieć pewność, czy prawidłowo wykonałeś pomiar, powtórz go 2 lub 3 razy, a następnie uśrednij wynik.
Możesz również przyłożyć ucho do klatki piersiowej swojego pupila i spróbować usłyszeć bicie serca. Jednak ta metoda oceny akcji serca może się nie sprawdzić w sytuacji, gdy musisz ocenić pracę serca w głośnym, niespokojnym otoczeniu.

Prawidłowa liczba uderzeń serca/min u psa:

Zauważ, że szybkość akcji serca u szczeniaków jest wyższa, niż u psów dorosłych – może się różnić nawet o 20-40 uderzeń.

W wielu sytuacjach chorobowych lub po wypadkach może dojść do zbytniego zwolnienia lub przyspieszenia akcji serca.Obydwa z tych stanów są bardzo niepokojące i należy jak najszybciej pokazać czworonoga weterynarzowi.

Możliwe nieprawidłowości częstotliwości pracy serca:

Częstoskurcz – tachykardia. Do jego częstych przyczyn zalicza się odwodnienie, ból, niedotlenienie, zaburzenia elektrolitowe, posocznicę, niedokrwistość, stres, nadczynność tarczycy i niewydolność serca. Jest to stan, w którym częstotliwości akcji serca wynosi:
>160 uderzeń/min u psów dużych ras
>180 uderzeń/min. u psów małych ras
> 200 uderzeń/min. u szczeniąt
Rzadkoskurcz – bradykardia. Mówimy o niej, gdy akcja serca jest wolna, a liczba uderzeń serca jest mniejsza niż 60/min. Dochodzi do niej na skutek: zaburzeń elektrolitowych, niedoczynności kory nadnerczy, niedoczynności tarczycy, zatrucia związkami fosforoorganicznymi, zaawansowanej hipotermii; bradykardia pojawia się też w przebiegu chorób serca, niedrożności cewki moczowej, zaburzeń przewodnictwa w mięśniu sercowym, przy przedawkowaniu niektórych leków (np. opioidów) lub nadmiernym napięciu nerwu błędnego.
Zatrzymanie akcji serca jest sytuacją krytyczną i wymaga natychmiastowego podjęcia reanimacji!

Tętno u psa

Cenną umiejętnością jest ocena tętna swojego czworonoga. Najlepszym miejscem do jego pomiaru jest tętnica udowa.
Jak sprawdzić tętno u psa?

Ułóż psa na boku, przyłóż palec wskazujący oraz środkowy do skóry przyśrodkowej powierzchni uda psa, dość blisko pachwiny (mniej więcej w połowie długości kości udowej). Nie używaj do badania kciuka, który ma swoje tętno i łatwo możesz go pomylić z psim.
Delikatnie uciśnij to miejsce w poszukiwaniu tętna. Nie zrażaj się, jeśli nie uda Ci się wyczuć pulsu od razu – jest to trudna sztuka, ale jeśli już raz znajdziesz tętno, nie będziesz miał problemu z jego ponowną oceną. Powinieneś odczuwać pod palcami delikatne i rytmiczne tętnienie.
Na początku postaraj się policzyć ilość uderzeń tętna w ciągu 15 minut. Wynik pomnóż przez 4 i porównaj do tego, który uzyskałeś podczas określania liczby uderzeń serca. Te dwie czynności możesz wykonać jednocześnie – jedną rękę trzymając na klatce piersiowej, drugą na udzie psa. U zdrowego, spokojnego psa tętno powinno odpowiadać akcji serca.
Następnie skoncentruj się na jakości fali tętna – powinno być ona dobrze wyczuwalna, rytmiczna, symetryczna (czyli taka sama na obu kończynach miednicznych) i powinna odpowiadać akcji serca.

Nieprawidłowości dotyczące tętna, z którymi możesz się spotkać:

Zbyt silne tętno skaczące – może towarzyszyć pierwszemu etapowi wstrząsu.
Słabe tętno – określane jako tętno nitkowate – zwykle występuje we wstrząsie, przy odmie opłucnowej, może być oznaką płynu w worku osierdziowym.
Tętno brakujące – czyli gdy uderzeniu serca nie towarzyszy wyczuwalna fala tętna – stwierdzane jest zwykle przy różnego rodzaju arytmiach.
Brak fali tętna:
Jeśli nie stwierdzisz również wyczuwalnych na klatce piersiowej uderzeń serca, doszło do zatrzymania akcji serca. Natychmiast podejmij reanimację!
Jeśli występują uderzenia serca, ale nadal nie wyczuwasz tętna – jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem weterynarii.

Liczba oddechów u psa

Żeby policzyć oddechy u swojego psa obserwuj ruchy klatki piersiowej.

Jeśli oddechy są równe, możesz je policzyć w ciągu 15 sekund i wynik pomnożyć przez 4.

Prawidłowa liczba oddechów/min u psa:

Przy ocenie oddychania weź pod uwagę środowisko, w którym przebywa zwierzę (w czasie upałów psy zieją i jest to zupełnie naturalne) oraz aktualny stan aktywności (psy po zabawie, wysiłku fizycznym, przy pobudzeniu emocjonalnym czy w obecności suki w cieczce mają zwiększoną liczbę oddechów, która powinna wrócić do wartości fizjologicznym po zaprzestaniu działania bodźca ją wywołującego).Pamiętaj także, że osobniki otłuszczone i suki szczenne oddychają szybciej.W normalnych warunkach pies oddycha spokojnie, cicho i bez trudu (wyjątek – rasy krótkoczaszkowe, u których słyszalne są charakterystyczne chrapania i świsty podczas oddychania).

Możesz się spotkać z następującymi nieprawidłowościami, które powinny jak najszybciej być skonsultowane z lekarzem:

Zwiększona liczba oddechów na minutę – może być jednym z pierwszych objawów problemów oddechowych i – jeśli stan psa pogarsza się – wymaga przebadania przez lekarza weterynarii.
Znaczne dyszenie, odstawianie łokci na boki, odciążająca pozycja z wyciągniętą głową i szyją – to jest sytuacja krytyczna! Twój pies pokazuje pierwsze symptomy niewydolności oddechowej.
Objawy j.w. oraz dodatkowo pies męczy się, oddycha przez otwartą jamę ustną, chwytając powietrze, dziąsła przybierają kolor niebieski – sytuacja alarmowa! Zwierzę z powodu niewydolności oddechowej dusi się.
Spowolnione, płytkie oddychanie, pies zaczyna tracić świadomość – zapaść układu oddechowego! Bądź przygotowany na konieczność przeprowadzenia sztucznego oddychania.
Zatrzymanie oddechu – konieczne sztuczne oddychanie oraz natychmiastowa pomoc lekarska!

Świadomość

Zdrowe psy, przebywające w znanym sobie i lubianym środowisku są spokojne i zrelaksowane, przejawiają prawidłowy stan świadomości oraz normalne reakcje na docierające do nich bodźce.Mówi się, że są świadome i reaktywne.W zależności od rodzaju bodźców – mogą być zaciekawione, ożywione, podekscytowane itp.Ponieważ Twój pies przebywa z Tobą przez 365 dni w roku, to Ty najlepiej potrafisz ocenić, jaki jest jego normalny sposób reagowania.W sytuacji choroby stopień reagowania na bodźce środowiska zewnętrznego spada wraz z zaawansowaniem zmian.

Jak sprawdzić, na ile świadomy jest pies?

Na początku sprawdź, czy reaguje na bodźce słuchowe. Zawołaj go po imieniu, zagwiżdż, klaśnij w dłonie.
Teraz pora na bodźce wzrokowe – rzuć piłkę i sprawdź, czy wodzi za nią wzrokiem, weź niewielki kłębek waty i upuść przed jego nosem.
Na końcu delikatnie uściśnij mu opuszki palców – powinien natychmiast cofnąć łapę.

Można wyróżnić następujące stopnie przytomności:

Przytomny – stan prawidłowy. Stan psychiczny zwierzaka można określić jako żywy, czujny. Pies jest zainteresowany otoczeniem, reaguje na swoje imię. Zarówno jego świadomość, jak i pobudliwość na bodźce są prawidłowe.
Depresja – przygnębienie/smutek. Pies jest przytomny, ale nieaktywny. Reaguje na bodźce wzrokowe i słuchowe, ale słabiej i bez entuzjazmu. Jest osowiały, czasem zdezorientowany.
Otępienie – pies śpi, gdy mu się nie przeszkadza, nie reaguje na nieszkodliwe bodźce (takie jak hałas), ale budzi się na bodźce bólowe. Aktywność znacznie obniżona, większą część dnia przesypia.
Śpiączka – nie reaguje na żadne bodźce (wzrokowe, słuchowe i bólowe), nie udaje się go obudzić.

Wszelkie nieprawidłowości w stanie psychicznym Twojego psa powinny być skonsultowane z lekarzem weterynarii.

W większości chorób jednym z pierwszych objawów jest apatia, jednak zaburzenia świadomości mogą przybierać różną postać i pojawiać się nagle.

Jedna uwaga w celu podsumowania akapitu o czynnościach życiowych psa.

Niezależnie od wartości podanych przeze mnie, jeśli Twój zwierzak jest zdrowy i niektóre z parametrów odbiegają nieznacznie od normy, to nie jest powód do niepokoju.

Schemat postępowania w sytuacji krytycznej

Widząc sytuację alarmową zwykle wpadamy w panikę.Nie wiemy, od czego zacząć, na czym się skoncentrować w pierwszej kolejności.Chcemy pomóc zwierzęciu, ale tak naprawdę nie wiemy, czy nasze czynności mu nie zaszkodzą.
W takich sytuacjach świetnie sprawdzają się pewne schematy postępowania, dzięki którym nic nie ujdzie naszej uwadze i będziemy mieć pewność, że wykonujemy wszystko według planu.

Zadbaj o bezpieczeństwo swoje, poszkodowanego zwierzęcia oraz osób trzecich.
Bądź przygotowany na konieczność unieruchomienia zwierzęcia lub jego skrępowania.
Zasada 3C – cicho, ciemno, ciepło.
Rozpoznaj, czy nagły przypadek, którego jesteś świadkiem, jest jednocześnie sytuacją zagrażającą życiu:
-Zaobserwuj, czy występują zaburzenia, które wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej i zajmij się nimi w pierwszej kolejności.
-Oceń objawy życiowe
Przeprowadź reanimację (jeśli jest taka potrzeba).
Rozpoznaj główną dolegliwość i w miarę możliwości usuń czynnik wywołujący:
-Zatrzymaj krwawienie.
-Zajmij się ranami.
-Unieruchom złamania.
-Opatrz pozostałe dolegliwości.
Zadzwoń do lecznicy i poinformuj o sytuacji; powiedz, że właśnie do nich jedziesz. Niech personel będzie przygotowany.
Bezpiecznie przetransportuj psa do lecznicy weterynaryjnej

Bezpieczeństwo

Zanim przystąpisz do udzielania pomocy poszkodowanemu zwierzęciu musisz zadbać o zapewnienie odpowiednich warunków.Chwila, z którą decydujesz się na działanie, jest jednocześnie tą, w której bierzesz na siebie całkowitą odpowiedzialność za siebie, czworonoga oraz uczestniczące w zdarzeniu osoby trzecie.Dlatego też zawsze odpowiednio rozpoznaj sytuację i dostosuj swoje czynności do panujących warunków.Schemat postępowania w sytuacji krytycznej pomoże Ci podjąć odpowiednie działania w odpowiednim czasie.

.

 Lek. wet. Krystyna Skiersinis