Cykl rozrodczy suki ma 4 fazy, z których czwarta, międzycieczkowa, jest fazą najdłuższą. Druga faza cyklu to ruja właściwa (estrus), trwająca ok. 7 dni. Z początkiem tej fazy suka przestaje krwawić i staje się płodna. W tej fazie cyklu następuje owulacja (zwykle 3 dnia rui właściwiej, czyli ok. 10-11 dnia od zauważenia krwawienia), czyli uwolnienie komórek jajowych z jajników, dzięki czemu suka staje się płodna i jeśli dojdzie do kopulacji – suka może zajść w ciążę.
Dzień 1
W jajniku suki znajdują się komórki jajowe, które podczas owulacji zostają stopniowo uwalniane do jajowodu, w którym dojrzewają około 2 dni. Ich zdolność do zapłodnienia jest bardzo krótka - przyjmuje się, że w przypadku jednej dojrzałej komórki jajowej trwa średnio około 24 godzin, a maksymalnie do 48 godzin.Podczas krycia samiec uwalnia około 500 milionów plemników, które muszą przedostać się przez szyjkę macicy do jajowodów. Trwa to stosunkowo krótko, bo od 15 minut do 2 godzin, jednakże potrzebują one jeszcze około 6-10 godzin aby dojrzeć i być zdolnymi do zapłodnienia. Dojrzałe plemniki zachowują swoją płodność w łonie suki przez około 4-6 dni. Sam akt krycia nie jest zatem tożsamy z zapłodnieniem. W zależności od tego kiedy wypadła owulacja, zdolność do zapłodnienia może wahać się od 1 do 6 dni.
By zwiększyć pewność zapłodnienia, krycie powinno się powtórzyć przynajmniej raz, a najlepiej 2 razy (kolejne krycie po 2 dniach od poprzedniego).
Dzień 2
Uwolnione plemniki podróżują w kierunku oczekujących na zapłodnienie komórek jajowych. W zależności od terminu owulacji możliwe jest dojście do pierwszych zapłodnień.
Dzień 3
Zalecane powtórne krycie.
Plemniki z pierwszego krycia docierają do dojrzałych komórek jajowych, następuje ich zapłodnienie. Po zapłodnieniu jajko zamyka się dla innych plemników.
Dzień 4
Prawdopodobnie wszystkie jajka są już dojrzałe i zapłodnione. W wyniku zapłodnienia powstaje zarodek, który połowę materiału genetycznego zawdzięcza ojcu, a połowę matce. Suka znajduje się pierwszym trymestrze ciąży. Nie należy zmieniać jej dotychczasowego trybu życia. Karmimy ją tak jak do tej pory, nie zwiększamy wysiłku fizycznego. Należy natomiast uważać, aby nie dopuścić do przegrzania organizmu i odwodnienia. Unikamy także dużych zbiorowisk psich (np. wystawy) oraz zbędnych wizyt w przychodniach weterynaryjnych.
Dzień 5
Przez najbliższy tydzień w macicy u suki nie zachodzą żadne duże zmiany. Trwa podróż zapłodnionych jaj (zygot) jajowodami w kierunku rogów macicy.
Dzień 6 / 7
Zapłodnione jaja (zygota) docierają jajowodami do rogów macicy.
Dzień 8 / 9
Zapłodnione jaja (zygota) docierają jajowodami do rogów macicy.
Dzień 10 / 11
Zapłodnione jaja (zygota) docierają jajowodami do rogów macicy
Dzień 12
Zarodki dotarły do macicy, swobodnie się po niej przemieszczają szukając odpowiedniego miejsca do zagnieżdżenia. Ich wielkość wynosi około 0,6 mm.
Dzień 13
Zarodki wciąż się przemieszczają poszukując najlepszego miejsca do implantacji.
Dzień 14
Zaczyna się czas implantacji. Dochodzi do pierwszych zagnieżdżeń przez zarodki w ściankach macicy. Z chwilą zagnieżdżenia każdy embrion zaczyna wytwarzać własne łożysko, które posłuży do wymiany substancji chemicznych między zarodkiem a organizmem matki.
Dzień 15
Najbliższe tygodnie są niezwykle ważne dla rozwoju zarodków. Suki w ciąży są szczególnie wrażliwe na zmiany. Każda interwencja w organizm matki może mieć wpływ na embriony. W tym okresie nie zaleca się dokonywania szczepień, odrobaczywiania, a także stosowania środków przeciwko pchłom i kleszczom. Należy unikać także zmian w diecie, podróży i zapewnić jej spokój i umiarkowaną aktywność.
Dzień 16
Zarodki są już mocno zagnieżdżone w ściankach macicy. Ich wielkość podwoiła się. Szacuje się, że u ras dużych mają one wielkość około 1 mm. U suki można zaobserwować zmiany. Mogą powiększyć się jej nieco brodawki oraz przerzedzić włosy wokół sutków.
Dzień 17
W zarodku zaczyna formować się kształt główki, ciała oraz zaznacza się kręgosłup. Kształtuje się także ośrodkowy układ nerwowy. Początek rozwoju narządów wewnętrznych.
Dzień 18
W zarodku rozwijają się narządy wewnętrzne. Zarodki osiągneły już wielkość około 2 mm.
Dzień 19
Trwa intensywny rozwój narządów wewnętrznych.
Dzień 20
W zagnieżdżonych na ściankach macicy zarodkach nadal trwa rozwój organów wewnętrznych. W tym czasie zamyka się cewa nerwowa.W ciągu ostatnich dwóch dni zarodki powiększyły się dwukrotnie. Ich wielkość wynosi około 4mm.
Dzień 21
W dalszym ciągu tworzy się łożysko i trwa intensywny rozwój płodu. Zaczyna tworzyć się serce. Można wykonać pierwsze badanie USG potwierdzające ciążę. Zarodki psów są jeszcze bardzo małe i nie można ich zauważyć na monitorze urządzenia. Lekarz stwierdza ciążę na podstawie widocznych już w macicy woreczków płodowych wypelnionych płynem owodniowym, w nich właśnie znajduje się nasz zarodek. Ma on prawdopodobnie około 5 mm dlugości.
Dzień 22
Zaczyna się idealny czas na robienie USG ciąży. Suka w tym okresie może cierpieć na poranne mdłości lub jadłowstręt ze względu na zmiany hormonalne, które zachodzą w jej łonie. Mogą wystąpić wymioty. Należy wówczas podzielić porcję żywieniową na kilka mniejszych i podawać w miarę w regularnych odstępach czasowych.U suki w tym czasie mogą pojawić się pojedyncze i niewinne upławy (przypominające kolorem i gęstością białko jaja).
Dzień 23
Najlepszy okres do diagnostyki USG ciąży. W zarodku rozwijają się wątroba, szczęki, oczy, uszy i nos. Zarodek ma już około 10 mm wielkości.
Dzień 24
Najlepszy okres do diagnostyki USG ciąży. W celu potwierdzenia ciąży, poza standardowym badaniem USG, weterynarz może wykonać badanie palpacyjne lub test poziomu hormonów we krwi określający stężenie relaksyny w surowicy. Wczesne zdiagnozowanie ciąży pozwala monitorować jej przebieg: rozwój płodów i stan suki
Dzień 25
Najlepszy okres do diagnostyki USG ciąży. Wykonując badanie w tym okresie lekarz może już wstępnie oszacować liczebność miotu oraz ocenić przebieg rozwoju szczeniąt. W zarodku widać już zaczątki rozwijających się zębów, kręgosłupa i zawiązków kończyn.
25 dnia ciąży na obrazie USG można już zobaczyć bijące serca płodów
Jego wielkość wynoski około o 14 mm.
Dzień 26
Trwa intensywny rozwój zarodka. Doświadczony hodowca lub lekarz weterynarii może za pomocą dotyku stwierdzić ciążę suki. Jest to najlepszy moment na takie badanie –zarodki maja wielkość orzechów laskowych –u ras większych włoskich i są łatwe do policzenia. Od tej pory wskazane jest ograniczanie suce dużego wysiłku fizycznego, należy wyeliminować szczególnie intensywne treningi i forsowne spacery.
Dzień 27
Najlepszy okres do diagnostyki USG ciąży.
Dzień 28
Zawiązuje się szczęka i pojawia się skostnienie czaszki. W ciągu ostatnich pięciu dni zarodki powiększyły się prawie dwukrotnie i zarodek osiągnąć może już rozmiar około 17 mm.
Dzień 29
Obserwując nasz mały zarodek można dostrzec w nim już miniaturkę małego psa. Zbliżamy się do połowy ciąży. Można już nieco zwiększyć porcje żywieniowe suce, zwłaszcza, gdy ciąża jest bardzo liczna. Nie należy jednak z tym przesadzać, otyłość może spowodować problemy w czasie porodu.
Dzień 30
Wciąż postępuje kostnienie czaszki i szczęki. Maluchy mierzą już około 2 cm.
Dzień 31
Zarodek zaczyna porastać włosami. Pierwsze kosmyki pojawiają się na brodzie, brwiach i nosie małego pieska.
Dzień 32
Suka znajduje się w przybliżeniu w połowie ciąży. Zarodek jest nadal bardzo mały, rozwija się powoli. Wykształcają się powieki. Z dnia na dzień coraz bardziej swoim wyglądem zaczyna przypominać psa. Płody ważą już około 20% wagi urodzeniowej.
Dzień 33
Płodom rosną palce, wzmacniają się kości nosowe, kończyny i żebra. Widać ten wzrost w wielkości płodów, mają już około 27 mm.
Dzień 34
U ciężarnej suki powieksza się brzuch i narządy rodne. Można zaobserwować zmianę zachowania. Staje się spokojniejsza ruchowo, ale zarazem wrażliwsza na dobiegające ją odgłosy. Zwiększa swoją czujność. Niektóre suki w tym czasie zaczynają także "przekopywać" posłania.
Dzień 35
Suczka coraz więcej je. W tym okresie należy zmienić rodzaj podawanej karmy, z bytowej na karmę dla suk ciężarnych i szczeniąt, oraz zwiększyć jej ilość o około 10%. Zaleca się także rozpocząć karmienie małymi procjami. Dawkę dzienną dzielimy na 2-3 porcje. Z 35 dniem ciąży kończy się etap embriogenezy, czyli wykształcania narządów organizmu. Nasz zarodek zaczynamy nazywać płodem. Ma wykształcone już powieki, uszy i rozdzielone palce, a większość organów znajduje się już na właściwym miejscu. Od 35 dnia ciąży wyczuwalne uprzednio płody wydłużają się i znacznie powiększają. Teraz trudno je wymacać. Na USG wykonanym ok. 36 dnia ciąży widoczne są zawiązki kończyn.
Dzień 36
Nasz piesek świeżo nazwany płodem kończy etap powolnego rozwoju. Prawidłowy i dość szybki wzrost jest konieczny dla prawidłowego procesu rozwoju kości łopatek. Płód pokrywa się włosami. W tym etapie różnicuje się płeć (wytwarzają się narządy płciowe) oraz kończy się rozwój narządów innych układów. na USG można też rozróżnić głowę, klatkę piersiową i brzuch
Nasz płód powinien osiągnąć już wielkość około 3,5 cm.
Dzień 37
Płód w dalszym ciągu się rozwija. Jest to początek najszybszego jego rozwoju.
Dzień 38
Suka powoli przybiera na wadze. Macica się powiększa. Można zaobserowować wzrost obwodu ostatnich żeber. Gruczoły mlekowe powiększają się.
Dzień 39
Z dnia na dzień widać, jak płody stają się coraz większe. Postępuje rozwój kręgosłupa i palców. Wykształcenie pazurów.
Dzień 40
W tym okresie płody mają ukształtowane już prawie wszystkie narządy wewnętrzne. Na głowie płodu pojawiają się pierwsze włosy. Oczy wciąż pozostają zamknięte.Płody mierzą około 6,5 cm. Po 40 dniu ciąży wzrost płodów staje się najbardziej intensywny. To właśnie wówczas rozwija się aż do 3 urodzeniowej masy ciała szczenięcia.
Dzień 41
Płód osiągnął już około 30% wielkości swojej przyszłej wagi urodzeniowej. Postępuje kostnienie kręgosłupa i palców.
Dzień 42
Postępuje kostnienie kręgosłupa i palców. Płód bardzo szybko się rozwija.
Dzień 43
Postępuje kostnienie kręgosłupa i palców. Płód bardzo szybko się rozwija.
Dzień 44
Macica suki zajmuje obecnie 2/3 jamy brzusznej. Gruczoły sutkowe powiększają się i rosną. Wokół nich można zauważyć przerzedzenie włosów. Szczenięta są już na tyle duże, że przez powłokę brzuszną można jest bez trudu wyczuć. Trudno określić ich liczbę, są bardzo ruchliwe.Na tym etapie ciąży zaleca się karmienie suki 3-4 x dziennie mniejszymi dawkami. Ilość pożywienia musi być podniesiona o ok. 15-20 % w stosunku do porcji przed zapłodnieniem. Suce zapewniamy umiarkowany ruch, chroniąc ją jednocześnie przed chodzeniem po stromych schodach, siłowymi ruchami i skokami.
Dzień 45
Płody rozwijają się coraz szybciej. Zaczynają porastać sierścią. Chrzęstny szkielet ulega procesowi mineralizacji.Ich wielkość to już około 9 cm. Należy przedyskutować z weterynarzem, czy nie odrobaczyć suki.
Dzień 46
Płody porastają sierścią. Wzmacniają się kości - szkielet ulega procesowi mineralizacji.
Dzień 47
Płody porastają sierścią. Wzmacniają się kości - szkielet ulega procesowi mineralizacji.
Dzień 48
Ciąża zaczyna być mocno widoczna i suka zdaje się ją zauważać. Poświęca więcej czasu i energii na opiekę nad samą sobą. Dużo śpi, intuicyjnie uważa na siebie, wylizuje srom. Gruczoły sutkowe stają się coraz większe. Może tracić apetyt, gdyż rosnące płody uciskają na jej przewód pokarmowy. Jej zachowanie może ulec zmianie. Wraz ze zbliżającą się datą porodu może stać być bardziej niespokojna i czujna - stara się chronić szczenięta w swoim łonie. Jest odważniejsza, powarkuje na intruzów
Od ok. 48 dnia ciąży możliwe jest usłyszenie tętna płodu za pomocą fonendoskopu. Odgłos serca płodu odróżniamy od tętna matki dzięki temu, że serce płodu bije dwa razy szybciej niż serce suki, przy czym jego tętno wynosi 150-220 uderzeń/1 min.
Dzień 49
Płody najprawdopodobniej osiągneły już 75% swojej wagi urodzeniowej.
Zaczynamy przyzwyczajać suczkę do miejsca, w którym odbędzie się poród. Należy na ten cel znaleźć spokojne, bezpieczne miejsce, a zarazem takie, które ona dobrze zna. Zapewni to jej spokój oraz pozwoli przyzwyczaić się do panującej tam flory bakteryjnej.
Dzień 50
Brzuch suczki staje się przepełniony i można obserwować z zewnątrz wewnętrzne ruchy szczeniąt w jej łonie. Należy zwiększyć dawkę żywieniową o 25-50% w zależności od spodziewanej liczby szczeniąt. Karmimy suczkę w ciągu dnia często, ale małymi porcjami.Organy płodów są już dobrze rozwiniete.Płody mają wielkość od około 12 cm.
Dzień 51
Gruczoły mlekowe rozwijają się. Możliwe jest w tym czasie sporadyczne, niezamierzone ulewanie kilku kropel pokarmu z sutka. W tym okresie należy zacząć dbać o higienę brzucha. Można przystrzyc furto -w przypadku ras długowłosych. Można przemywać ciepłą wodą gruczoły mlekowe i srom. W przypadku, gdy te zbiegi pielęgnacyje powodują u suczki stres, należy z nich zrezygnować.
Dzień 52
Suczka wyraźnie się zaokrągla. Coraz częściej odpoczywa i zajmuje się sama sobą.
Po ukończeniu 7 tygodnia ciąży, około 50 dnia, można wykonać badanie rentgenowskie. Pozwala ono ustalić liczebność miotu. Dzięki temu w czasie porodu będzie wiadomo czy już wszystkie szczenięta przyszły na świat, a poród dobiegł końca. Badanie rtg nie stanowi żadnego zagrożenia ani dla suki ani dla płodów.
Dzień 53
Suka odpoczywa i przygotowuje sobie gniazdo do porodu.
Hodowca powinien zacząć przygotowywać się na nadchodzący poród. Należy przygotować suche, czyste ręczniki do wycierania szczeniąt oraz prześcieradła potrzebne do wymiany posłania. Ponadto potrzebne będą nożyczki, gumowe rękawiczki, papierowe ręczniki, tasiemki do oznaczania szczeniąt, notes z długopisem oraz waga do ważenia szczeniąt.
Dzień 54ciąza
Płód w dalszym ciągu rośnie. Rozwiją się płuca. Suka odpoczywa i przygotowuje się do porodu. U niektórych suk na tydzień przed porodem rozpoczyna się już produkcja mleka. Nie jest to jednoznacznym wskaźnikiem zbliżającego się porodu. Pojawienie się mleka nie daje także pewności, że suka będzie w stanie wykarmić wszystkie szczenięta. Z tego też powodu warto zaopatrzyć się w preparat mlekozastępczy.
Dzień 55
Ciało płodu jest już niemal całe porośnięte włosami. Pazury są całkowicie wykształcone. Rozpoczyna się proces pigmentacji skóry. U płodów postępuje wapnienie zębów. Wielkość płodów wynosi już około 14-15 cm. Suczka wciąż dużo odpoczywa i przygotowuje się do porodu.
Dzień 56
U płodów postępuje wapnienie zębów. Suczka odpoczywa i przygotowuje się do porodu.
Płody reagują już na dotyk. Można wyczuć to podczas delikatnego głaskania brzucha suki.
Dzień 57
Suczka odpoczywa i wciąż przygotowuje się do porodu. Ruchy szczeniąt stają się bardziej wyraźne. W tym okresie powinno zapewnić się suce spokój i możliwość odpoczynku w zacisznym miejscu. Najważniejsze dla rodzącej suki jest bezpieczne, spokojne i dobrze jej znane miejsce. Porodówkę przygotowujemy kilka dni przed porodem.
Dzień 58
Gruczoły mlekowe są już niemal przygotowane do karmienia. Po naciśnięciu sutka może pojawić się mleko. Nie należy jednak tego robić specjalnie. Można zaobserwować zmianę sylwetki u suki. Następuje „zapadnięcie się boków” i jest to związane z przygotowaniem do porodu i rozluźnieniem więzadeł miednicy. Wiele suk w tym okresie zaczyna budować gniazdo poprzez gwałtowne drapanie podłoża, "przekopują posłania". Należy suce na to pozwolić i nie ganić jej za "zepsucie" pięknie przygotowanej przez nas porodówki.
Dzień 59
Suka jest już w terminie porodu. Nadszedł czas, gdy właściciel suczki musi być przygotowany, że poród może rozpocząć się w każdej chwili. Zaleca się rozpoczęcie mierzenia suczce temeratury (mierzymy doodbytniczo). Pomiar powinien odbywać się o stałych porach. Jeśli suczka nie stresuje się zbytnio, należy go wykonywać dwa razy dziennie.
Dzień 60
Płody obrastają sierścią na nosie, nogach, ogonie i brzuchu.
Długość płodów waha się około 16 cm.
Pod wpływem działania hormonów, mięśnie brzucha i więzadła macicy ulegają rozluźnieniu, co powoduje zapadnięcie brzucha i boków. W tym samym czasie, w gruczole mlekowym suki pojawia się wydzielina siary, czyli pierwsze mleko matki (wieloródki – najczęściej tydzień przed porodem, natomiast u pierwiastek zbiega się to z momentem porodu).
Dzień 61
Płody obrastają sierścią na nosie, nogach, ogonie i brzuchu.
Dzień 62
Płody obrastają sierścią na nosie, nogach, ogonie i brzuchu
Dzień 63
Suka przygotowuje się do narodzin szczeniąt. Krótko przed porodem (12-24 godz.) zaczyna odmawiać jedzenia. Jej temperatura ciała obniża się z 38-39°C na 36,5-37,5°C (czyli o 1-2°C). W tym czasie także dochodzi do upłynnienia czopa śluzowego zamykajacego szyjkę macicy. Ma on wygląd przeźroczystego, ciągącego się śluzu. Objaw ten nie zawsze jest zauważany przez hodowców.Z dróg rodnych może nastąpić także wyciek w kolorze ciemnozielonym. Świadczy on o tym, że odklejają się łożyska, a co za tym idzie poród się rozpoczął.
Dzień 64
Suka jest w terminie porodu od 59 do 67 dnia. Najczęściej jednak następuje on około 63 - 64 dnia od pierwszego krycia. Termin porodu może być zależny np. od rasy, od ilości szczeniąt. Przed porodem progesteron we krwi suki spada. Zachodzące zmiany hormonalne prowadzą do skurczy macicy i stopniowego wydalania płodów. Sam czas porodu także różni się u każdej suki. Szczenięta po narodzeniu są mokre. Oczy mają zamknięte. Potrafią pełzać w kierunku brodawek sutkowych. Ich wielkość waha się w przedziale od 16 do 22 cm, a waga wynosi od 300 do 600 gramów.
materiały źródłowe filmy i zdjęcia: National Geographic
zdjęcie briardów - hodowla Kużnia Championów
