Zespół jednego szczenięcia (ciąża jedno-płodowa) choć rzadko spotykany, stanowi poważny problem w rozrodzie zwierząt towarzyszących. Rozpoznanie zespołu jednego szczenięcia jest bardzo istotne, ponieważ często spotykane w takich przypadkach dysproporcje płodowo- matczyne stwarzają zagrożenie nie tylko dla życia płodu, ale również matki. Niejednokrotnie jedynym odpowiednim postępowaniem jest cięcie cesarskie. Szacuje się, że częstotliwość występowania ciężkiego porodu (łac. partus gravis, ang. dystocia)
ogólnie w populacji wszystkich ras suk jest stosunkowo dość niska i wynosi ok. 5%. Z punktu widzenia praktyki weterynaryjnej dane te wydają się w dużym stopniu zaniżone, w szczególności w odniesieniu do wielu ras predysponowanych do ciężkiego porodu np. terierów, ras brachycefalicznych, ras miniaturowych itp. Jedną z przyczyn ciężkiego porodu jest tzw. zespół jednego szczenięcia. W przypadku ciąży pojedynczej płód najczęściej osiąga bardzo duże rozmiary, płód bezwzględnie duży. Według niektórych autorów pojedyncze szczenię nie produkuje wystarczającej ilości hormonu ACTH i kortyzolu niezbędnego do inicjacji porodu, co prowadzi do przedłużenia ciąży i opóźnienia terminu porodu. Duże rozmiary płodu mogą być również spowodowane przedłużającą się ciążą. Dysproporcja między rozmiarami ciała płodu a wielkością miednicy i dróg rodnych matki (niestosunek porodowy) uniemożliwia naturalny poród. Według badań przeprowadzonych w Szwecji płód bezwzględnie za duży spotykany jest w 6,6% przypadków ciężkiego porodu.
Najbardziej prawdopodobną przyczyną zespołu jednego szczenięcia jest obumarcie większości zarodków przed 30 dniem ciąży i ich resorpcja. Z niektórych badań wynika, że aż 13% zarodków obumiera w pierwszej połowie ciąży. Zamieranie zarodków może mieć tło infekcyjne lub nieinfekcyjne. Najwyższy odsetek obumarcia zarodków stwierdzono podczas lata. Zaobserwowano również mniej liczne mioty u suk starszych. Według niektórych autorów zespół jednego szczenięcia najczęściej pojawia się u terierów szkockich oraz u małych ras.
Ważne jest zdiagnozowanie zespołu jednego szczenięcia, ponieważ dysproporcje płodowo-matczyne mogą prowadzić do śmierci płodu, co stwarza zagrożenie dla życia suki. W przypadku ciąży mnogiej istnieje duże prawdopodobieństwo samoistnego wydalenia obumarłego płodu, natomiast przy ciąży jedno-płodowej jest to najczęściej niemożliwe. W następstwie śmierci płodu może dojść do jego maceracji i rozkładu gnilnego. Najbardziej niebezpiecznym powikłaniem jest zakażenie macicy drogą wstępującą przez otwartą szyjkę, co może prowadzić do toksemii, pęknięcia macicy i zapalenia otrzewnej.
Postępowanie lecznicze.
Rozpoznanie zespołu jednego szczenięcia jest wskazaniem do wykonania cięcia cesarskiego. Prawdopodobieństwo przeżycia płodów jest znacznie wyższe w przypadku zaplanowanego cięcia cesarskiego w porównaniu do cięcia cesarskiego wykonanego u suki rodzącej. Jest to spowodowane między innymi brakiem możliwości odpowiedniego przygotowania do zabiegu (dostępności odpowiedniej pomocy, która jest w stanie interweniować w każdym nagłym wypadku podczas zabiegu). Ponadto im dłuższy czas od rozpoczęcia akcji porodowej tym większe prawdopodobieństwo niedotlenienia płodu. Jeżeli doszło do pęknięcia macicy w wyniku śmierci płodu może być niezbędne cięcie cesarskie radykalne, polegające na usunięciu jajników i macicy bez wyciągania płodu.
Alternatywą dla zabiegu chirurgicznego jest farmakologiczna indukcja porodu, którą można rozważyć tylko w przypadku , gdy:
- znany jest dzień wyrzutu hormonu luteinizującego (LH), a co za tym idzie spodziewany, fizjologiczny termin porodu
- na podstawie zdjęcia RTG wykonanego tuż przed terminem porodu stwierdzono sposobność przejścia pojedynczego płodu przez kanał rodny suki oraz prawidłową prezentację płodu
- stwierdzono dobry stan ogólny suki i płodu (wskaźnik czynności ruchowej serca wynosi powyżej 180/min).
Przedwczesna indukcja porodu prowadzi do wyparcia płodu niezdolnego do życia oraz do zatrzymania błon płodowych. W trakcie indukcji porodu ważne jest monitorowanie żywotności płodu (oznaczanie wskaźnika czynności ruchowej serca). W przypadku stresu płodu, który w obrazie ultrasonograficznym widoczny jest jako spowolnienie akcji serca w wyniku niedotlenienia (znacznie poniżej 180 uderzeń na minutę), niezbędne jest wykonanie zabiegu chirurgicznego.
żódło dr n. wet. Karolina Błasiak Przychodnia weterynaryjna Vetmedica Leszno S. C. http://vetmedica-leszno.pl/
